Het uur U
‘Het uur U’, deze uitdrukking is afkomstig uit de militaire wereld en betekent ‘het uur van de waarheid’. We kennen en gebruiken het sinds Martinus Nijhoff in 1947 een gedicht met deze titel maakte, dat heel beroemd werd. Het gaat volgens mij over vergankelijkheid, strijd en dood. Al lezende dacht ik aan ‘het uur U’ in onze familie 14 jaar geleden, het moment dat mijn moeder de diagnose alzheimer kreeg. Hoeveel er gebeurd is sinds die tijd, hoeveel pijn en verdriet het ons allen heeft gekost, maar dat het ons gelukkig ook nog wel mooie en ontroerende momenten heeft opgeleverd… Hoeveel we meegemaakt hebben samen, maar ook hoeveel we ervan geleerd hebben. Afgelopen juni was ook zo’n uur U: het overlijden van mijn moeder. Een groot moment, het einde van haar lange alzheimer-reis. Verdrietig, maar gelukkig ook vredig, het is goed zo.
Klik op deze link om het gedicht ‘Het uur U’ van Martinus Nijhoff te lezen.
Een stukje uit mijn boek ging over dat uur U van de dementie-diagnose, maar gaat ook op voor het verliezen van iemand aan de dood:
DURF TE VOELEN
Alles hoort erbij. Je mag boos en verdrietig zijn en het zelfs (tijdelijk) ontkennen.
Als je het wegstopt komt het vast later, en misschien nog heftiger, terug.
Maak bewust tijd en ruimte voor al die diverse emoties die je overspoelen.
Zelf probeer ik dat te doen door terug te kijken op allerlei herinneringen samen met met mijn moeder, lieve, leuke en ook moeilijke momenten. Ronddwalend in mijn herinneringen kwamen er nog meer woorden met een u bij me op: uddelermeertje en ulevellen. Ouderwetse woorden, ik denk dat onze zoon ze niet eens meer kent. Weet jij nog wat het waren? Een uddelermeertje is een roomboterkoek, een soort ronde kano, met een amandeltje erop. Mijn moeder serveerde ze wel als er koffiebezoek kwam, ik vond ze niet zo bijzonder. Ulevel is er ook zo een:
een ambachtelijk snoepje, een vierkant bruinig kussentje gestolde suiker. Je kunt het alleen nog kopen in van die nostalgische snoepwinkels. Ik kreeg het vroeger wel van mijn moeder, vond het lekker en hield van dat eigenaardige woord.
Uit eten
Ook dacht ik aan recente herinneringen, aan de laatste kerstlunch waarvoor we mijn moeder meenamen naar een mooi restaurant. Samen uit eten gaan is niet altijd gemakkelijk als er iemand met dementie bij is, omdat die soms dingen niet snapt of dingen doet of zegt die in een restaurant niet gebruikelijk zijn. Mijn moeder sliep bv. het grootste deel van de lunch in haar rolstoel. Maar mijn ervaring is dat je het beste gewoon van te voren even contact op kan nemen met het restaurant en er even over praat. Als je er open over bent, kan er ook begrip zijn.
U of jij?
Sommige vriendinnetjes van vroeger moesten ‘u’ zeggen tegen hun ouders, bij ons thuis tutoyeerden we elkaar. Ik vond dat altijd fijn en minder afstandelijk, later leerde ik dat het daar natuurlijk niet per se in hoeft te zitten; dat bijvoorbeeld de schrijfster Simone de Beauvoir en haar geliefde Jean Paul Sartre elkaar altijd u noemden, terwijl ze elkaar zeer liefhadden en respecteerden.
In verpleeghuizen wordt ook wel geworsteld met deze materie: moet je als zorgprofessional een vaak veel oudere bewoner nu met ‘u’ of ‘jij’ aanspreken? Als teken van respect wordt vaak gekozen voor het veilige ‘u’ en ‘mevrouw’ of meneer’. Daar is ook niets mis mee natuurlijk. Sommige verzorgenden noemden mijn moeder echter ook wel ‘jij’ en ‘Annie’. Ik heb dat nooit als onbeleefd ervaren, vond het juist heel persoonlijk en betrokken, maar snap dat iedereen dat anders kan voelen. Er zijn ook mensen die er aanstoot aan nemen dat ze met ‘schat’ of ‘lieverd’ aangesproken worden, onder het motto: “Ik heb niet met jou geknikkerd hoor!” . Mijn advies hierin is dat ook heel simpel: vraag iemand gewoon hoe hij of zijn het liefst aangesproken wil worden. En als dat niet meer kan, overleg het met zijn of haar naasten.
Met Mantelzorger der liefde-groet,
Ingrid Keestra
P.S. Klik op deze regel om de video te bekijken waarin ik deze blog voorlees.
Leave a Reply